Czterodniowy tydzień pracy to temat coraz częściej przewijający się w dyskusjach w kręgach HR. Potrzeba skrócenia pracy ma być odpowiedzią na problem wypalenia zawodowego i stresu. Coraz popularniejszy staje się pogląd, że moglibyśmy pracować krócej i dzięki temu lepiej zadbać o wellbeing. Dzięki rozwojowi technologicznemu – zwłaszcza automatyzacji procesów, cyfryzacji i sztucznej inteligencji wiele czynności można wykonywać szybciej, dzięki czemu na służbowe obowiązki moglibyśmy poświęcać mniej czasu. Czy jest to możliwe w praktyce? Czy czterodniowy dzień pracy w Polsce może się sprawdzić? Wyjaśniamy najważniejsze kwestie.
Czterodniowy tydzień pracy – potencjalne korzyści
Praca przez 5 dni w tygodniu po 40 godzin to obecnie obowiązujący standard w wielu zawodach. Chociaż ten model wydaje się czymś naturalnym, w rzeczywistości obowiązuje od niedawna. W różnych okresach historycznych praca zawodowa zajmowała nam dużo mniej lub dużo więcej czasu. Czterodniowy tydzień pracy ma pomóc w rozwiązaniu wielu problemów społecznych, z którymi obecnie przychodzi nam się mierzyć. Jakie daje korzyści?
- Work-life-balance – dzięki krótszej pracy, łatwiej zadbać o swój wellebing. Jeśli pracownicy poświęcają cały dzień na pracę i dojazdy, nie mają możliwości, żeby przeznaczyć odpowiednią ilość czasu na odpoczynek, życie prywatne i rozwijanie pasji i zainteresowań pozazawodowych. Czterodniowy tydzień pracy ma to zmienić.
- Mniej stresu – krótszy czas w pracy może oznaczać dla wielu osób mniej sytuacji stresowych. A jak powszechnie wiadomo długotrwały stres może powodować wypalenie zawodowe. Trzy wolne dni w tygodniu to szansa na lepszą regenerację organizmu.
- Lepsze zdrowie – według badania Dailyfruits i Intytutu Medycyny Pracy im. Nofera „Żywieniowe nawyki pracujących Polaków” pracownicy często nie mają czasu, żeby zadbać o swoje zdrowie. Wiedzą o tym, że aktywność fizyczna i odpowiednia dieta jest im potrzebna, jednak nie mają czasu na gotowanie wartościowych posiłków ani regularne ćwiczenia. 46% respondentów biorących udział w tym badaniu mówi, że ma za dużo pracy i obowiązków, 49% przyznaje się do tego, że z braku czasu sięga po niezdrowe przekąski. Dodatkowy dzień na aktywność fizyczną, spotkanie z dietetykiem, a także zakupy i przygotowywanie zdrowych przepisów to kusząca perspektywa. Lepsze zdrowie pracowników oznacza mniej absensji chorobowych i długotrwałych zwolnień lekarskich, co finalnie jest korzyścią dla każdego przedsiębiorstwa.
- Więcej czasu dla dzieci – to postulat tysięcy rodziców. Oni doskonale wiedzą, że za 10 lat o nadgodzinach nie będzie pamiętał szef ani współpracownicy, tylko dzieci. Skrócony czas pracy to szansa na to, żeby naprawić relacje z dziećmi i być bardziej uważnym na ich potrzeby. To dziś bardzo ważne, bo psycholodzy biją na alarm. Stand zdrowia psychicznego najmłodszych z roku na rok się pogarsza. Niskie poczucie własnej wartości, depresja, przemoc w sieci czy myśli samobójcze to problemy, których nie rozwiąże szkoła. Niezbędne jest zaangażowanie rodziców, a mniej czasu w pracy może w tym pomóc.
Czterodniowy tydzień pracy – gdzie już został wprowadzony?
Praca przez 4 dni w tygodniu to coś więcej niż luźna propozycja. To rozwiązanie jest od lat testowane w wielu krajach. Myśląc o wprowadzeniu na szeroką skalę można opierać się na wynikach eksperymentów. I w tym miejscu warto podkreślić, że wnioski są raczej pozytywne.
Czterodniowy tydzień pracy przy zachowaniu tego samego poziomu wynagrodzeń może budzić wiele obaw. Sceptycy widzą przede wszystkim zagrożenie, że w krótszym czasie nie uda się zrealizować wszystkich zadań i procesów zaplanowanych na standardowy 5 dniowy tydzień roboczy.
Badania pokazują jednak coś innego. Zaobserwowano wzrost produktywności, dzięki czemu wykonanie planów w krótszym czasie było jak najbardziej możliwe. Oprócz tego zatrudnieni rzeczywiści zauważyli spadek poziomu stresu w pracy i więcej wolnego czasu dla siebie. To optymistyczne dane rzucają inne światło na to zagadnienie. Czterodniowy tydzień pracy w Europie sprawdzono już w takich krajach jak Islandia, Hiszpania, Wielka Brytania, Belgia, Holandia.
W Wielkiej Brytanii eksperyment przeprowadzono w 2022 roku. Pilotażowym programem objęto prawie 3000 pracowników z 60 firm. W Islandii eksperyment zainicjowany przez radę miasta Reykjavik trwał w latach 2015 – 2019. Objął 2,5 tysiąca pracowników czyli około 1% zatrudnionych w całym kraju.
Ciekawy przebieg ma też pilotażowy program dla małych i średnich w Hiszpanii. W tym kraju przedsiębiorstwa, które zdecydują się na skrócenie wymiaru pracy do 32 godzin dostaną od ministerstwa 150 000 euro, które będą mogły przeznaczyć na poprawienie wydajności.
Czterodniowy tydzień pracy w Polsce- czy to możliwe?
W polskim sejmie został już złożony projekt wprowadzenia 4-dniowego tygodnia pracy. Propozycja partii Razem zakłada wdrażanie zmian stopniowo w ciągu dwóch lat od wejścia w życie reformy. Na początku pracownicy pracowaliby 38, a potem 35 godzin tygodniowo. Nie widać jednak szans na powodzenie tej inicjatywy. Politycy partii rządzącej podchodzą sceptycznie do tego projektu. Pomysł w opiniach rządowych urzędników jest populistyczny i nierealny i może uderzyć w konkurencyjność polskiej gospodarki.
Z ta ostatnią kwestią zgadza się wielu przedsiębiorców. Jednym z nich jest dyrektor generalny i prezes Hochland Polska Maciej Tomaszewski, który na łamach prasy tłumaczył, że „nie jesteśmy gotowi na wdrożenie takiej opcji”. Wynika to z faktu, że kluczowymi gałęziami polskiej gospodarki nadal pozostają przemysł, budownictwo, rolnictwo czy logistyka. A w tych sektorach przepracowane roboczogodziny są składową sukcesu”.
Które firmy wprowadziły już czterodniowy tydzień pracy?
Wszystko wskazuje na to, że na regulacje ustawowe dotyczące wszystkich polskich przedsiębiorców przyjdzie poczekać jeszcze wiele lat. Są jednak takie firmy, które wyszły przed szereg i samodzielnie wprowadzają zmiany w obrębie własnej organizacji. 4 dniowy tydzień pracy zyskuje na popularności szczególnie w branży IT, gdzie pracowników w pewnym zakresie może odciążyć automatyzacja i wykorzystanie w codziennej pracy narzędzi AI. Czterodniowy tydzień pracy wprowadziła już polska firma Spadiora a także Senuto. W innych firmach sięgnięto po trochę alternatywne rozwiązania – na przykład skracając czas pracy z 8 do 6 godzin, ale pozostawiając 5 dni. Taki model wybrała agencja strategiczno-kreatywna Kava. Natomiast w The Cogworks Polska co dwa tygodnie poświęca się dwa dni na rozwój osobisty i odpoczynek. .
Lista światowych marek, które pracują przez 4 dni zamiast przez 5 także jest ciekawa. Taki model wprowadził japoński oddział Microsoft, nowozelandzkie oddziały firm Unilever, Perpetual Guardian, Filimundus, Brath. W Szwecji przez 4 dni zaczęła pracować Toyota. Czterodniowy tydzień pracy w Niemczech wprowadziła firma Planio. W USA na to rozwiązanie zdecydowały się takie firmy jak Treehouse i Reusser Designs.
Czterodniowy tydzień pracy – czy to rozwiązanie dla każdego?
Czterodniowy tydzień pracy podobnie jak pięciodniowy nie jest rozwiązaniem, które może z powodzeniem funkcjonować w każdej firmie niezależnie od branży. W wielu zawodach potrzebna jest ciągłość pracy i gotowość do wykonywania obowiązków w każdej chwili. Elastyczny czas pracy, konieczność świadczenia pracy w godzinach nocnych, całodobowe dyżury to codzienność chociażby w branży medycznej albo w mediach. Nie da się więc całkowicie uciec od niedogodnych warunków.
Globalne trendy są jednak wyraźne – szczególnie w oczach wchodzącego na rynek pracy pokolenia Z. Chcemy pracować krócej i mieć więcej czasu dla swojej rodziny i na realizację swoich pasji. Pod presją tych oczekiwań na pewno formy zatrudnienia będą ulegać zmianom, natomiast trudno jest przewidzieć ich dynamikę.
Jak widać z czterodniowego tygodnia pracy korzystają już niektórzy pracownicy, jednak ich liczba w odniesieniu do ogółu zatrudnionych wciąż jest niewielka. To czy już teraz organizacja może zdecydować się na taki krok zależy od wielu czynników takich jak kultura organizacyjna, poziom zaufania do pracowników, gotowość do zarządzania zmianą, specyfika prowadzonej działalności gospodarczej.
