Jedzenie to paliwo dla mózgu. Zawarte w produktach żywnościowych węglowodany, białka, tłuszcze i inne składniki odżywcze wpływają na to, że mamy siłę pracować i możemy robić to efektywnie. To czy uda się zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne podczas pracy ma wpływ na wydajność i skuteczność w działaniu. Właśnie dlatego dieta pracownika to coś więcej niż prywatna sprawa – to jeden z elementów na które pracodawca może mieć realny wpływ. I to właśnie w interesie firmy jest to, żeby pracownicy jedli zdrowo i do syta!
Czym jest zapotrzebowanie energetyczne pracowników?
Energia jest potrzebna zarówno do pracy fizycznej jak i pracy umysłowej. Brak energii podobnie jak głód w pracy jest wrogiem efektywności. Zapotrzebowanie energetyczne to nic innego jak ilość energii potrzebna do tego, żeby prawidłowo funkcjonować w środowisku pracy i móc wykonywać swoje zadania. Potrzeby energetyczne są zaspokajane wtedy, gdy bilans spalonych kalorii oraz dostarczonych kalorii wychodzi na zero.
Jak obliczyć zapotrzebowanie energetyczne?
Zapotrzebowanie energetyczne dla każdego człowieka może być trochę inne, ponieważ zależy od tego jak działa metabolizm w konkretnym organizmie. Czynnikami wpływającymi na tempo spalania kalorii są między innymi płeć, wiek, wzrost, masa ciała itd.
Wobec tego korzysta się z uśrednionych danych odpowiednich dla danego stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy.
Chcąc uzyskać dane pomiarowe można stosować różne metody.
- Metody kalorymetryczne – wykorzystują kryterium metaboliczne, jakim jest ciepło (kalorymetria bezpośrednia) lub wymiana gazów oddechowych (kalorymetria pośrednia).
- Pomiar tętna – w określonych warunkach stanowi sposób na pośrednie określenie poboru tlenu w celu oznaczenia wydatku energetycznego. Metoda ta wykorzystuje zjawisko zwiększenia natężenia przemian energetycznych następującego wskutek zwiększonego zaopatrzenia komórek w tlen i substraty energetyczne.
- Czujniki ruchu – pod tym pojęciem kryją się krokomierze czy akcelerometry – wykorzystywane na przykład w smartwatchach. Rejestracja ruchu ciała w przestrzeni daje wyobrażenie o wykonywanych czynnościach i liczbie spalanych kalorii.
Zapotrzebowanie energetyczne pracowników a liczba i pora posiłków
To, jakie jest zapotrzebowanie energetyczne na konkretnym stanowisku i przy konkretnym rodzaju pracy może się znacząco różnić. Pracownik biurowy podczas swojej pracy spala przeciętnie 480 kcal/8h. Pracownik fizyczny 1850 kcal /8h. To jednak nie oznacza, że po prostu w ciągu doby należy przyjąć taką porcję kalorii. Równie ważne jest właściwe rozplanowanie posiłków w ciągu dnia. Według dietetyków powinniśmy jeść od 3 do 5 razy dziennie. To oznacza, że przynajmniej jeden posiłek, a często dwa posiłki przypadają w godzinach pracy.
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom odpowiednie warunki w których spożywanie posiłków o odpowiednich porach będzie możliwe. Pod tym hasłem kryje się szereg ważnych zadań – zorganizowanie stołówki lub kantyny dla pracowników, zapewnienie dostępności świeżych przekąsek takich jak owoce, zaplanowanie odpowiednio długich przerw, dostęp do kuchni w celu przygotowania posiłku samodzielnie, możliwość zamówienia cateringu. Możliwości rozwiązania tej kwestii jest wiele. To, które rozwiązanie jest najlepsze zależy od specyfiki pracy, lokalizacji, budżetu preferencji pracowników.
Zapotrzebowanie energetyczne pracowników a posiłki regeneracyjne
W niektórych przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić posiłki pracownikom. Określa to dokładnie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.
We wspomnianym rozporządzeniu mowa jest właśnie o związku między wydatkiem energetycznym a prawem do posiłku. Posiłki profilaktyczne znane także jako posiłki regeneracyjne przysługują:
- mężczyznom, którzy wykonują pracę fizyczną związaną z wydatkowaniem ponad 2000 kcal
- kobietom które wykonują pracę fizyczną związaną z wydatkowaniem ponad 1100 kcal.
Oprócz tego prawo do posiłków regeneracyjnych mają według ustawy pracownicy wykonujący swoje obowiązki w pomieszczeniach zamkniętych w których panuje temperatura poniżej 10 stopniu lub powyżej 25. W takich warunkach efektywny wydatek energetyczny uprawniający do darmowego posiłku to:
- 1500 kcal w przypadku mężczyzn
- 1000 kcal w przypadku kobiet.
Trzecia sytuacja przewidziana przez ustawodawcę to wykonywanie pracy fizycznej na otwartej przestrzeni (na zewnątrz) w okresie zimowym czyli pomiędzy 1 listopada a 31 marca. Takim pracownikom także przysługuje posiłek, jeśli efektywny wydatek energetyczny wynosi:
- 1500 kcal dla mężczyzn
- 1000 kcal dla kobiet.
Posiłek regeneracyjny powinien mieć około 1000 kcal, a oprócz tego zawierać 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów i około 15% białek.
Te restrykcyjne zasady dotyczą jedzenia opisanego w rozporządzeniu i przysługującego określonym grupom. Jednak chcąc zadbać o swoich pracowników można dostarczać im inne rodzaje posiłków – na przykład kanapki dla pracowników. Ciekawym rozwiązaniem jest także tworzenie zestawów produktów w jednym opakowaniu zawierających na przykład kanapkę, owoc, sok, zdrowy baton. Taki pakiet idealnie sprawdza się tam, gdzie nie ma możliwości zjedzenia posiłku na ciepło, a dobrze mieć pod ręką urozmaicone przekąski – chociażby dla pracowników wykonujących swoje zadania w terenie jak kierowcy czy kurierzy.
Zapotrzebowanie energetyczne pracowników – podsumowanie
Posiłki mają wpływ na zdrowie pracownika, jego chęć do pracy, efektywność i koncentrację. W związku z tym, że niektóre spożywane są w godzinach pracy i na terenie firmy, pracodawca powinien się tą kwestią interesować. Znając zapotrzebowanie energetyczne podczas pracy łatwiej zaplanować takie benefity żywieniowe, dzięki którym uda się zaspokoić potrzeby.
Odpowiednie jedzenie w pracy to jeden z elementów budujących satysfakcję pracowników. Wpływa na wydajność i ciągłość wykonywania procesów, ma wpływ na absencje, a także poziom satysfakcji i lojalność w stosunku do firmy. Z tego powodu nie należy traktować benefitów żywieniowych jedynie jako kłopotliwego kosztu, a raczej realną inwestycję, która może dać przewagę konkurencyjną i ułatwić realizowanie celów biznesowych.
