Facylitacja społeczna to zjawisko, które może pozytywnie wpłynąć na zaangażowanie pracowników oraz powodzenie niejednego projektu. Na czym polega? Warto to wyjaśnić i stosować w praktyce. Zarówno w pracy, jak również w życiu prywatnym.
Facylitacja społeczna – co oznacza ten termin?
Czym jest zjawisko facylitacji społecznej? Używając prostych słów, można powiedzieć, że to wpływ obecności innych osób na nasze działania. Facylitacja jest obecnie dobrze znanym terminem z dziedziny psychologii społecznej. Warto jednak podkreślić, że podobne efekty można obserwować także w świecie zwierząt.
Pisząc o facylitacji nie można pominąć eksperymentów przeprowadzonych przez Roberta Zajonca, amerykańskiego naukowca o polskich korzeniach, który przeprowadzał doświadczenia na karaluchach. Zajonc obserwował, jak zachowują się te owady w obecności innych karaluchów oraz wtedy, gdy nie są obserwowane. Przedmiotem testu było zmierzenie prędkości z jaką uciekają przed światłem. W przypadku prostego zadania obecność obserwatorów pozytywnie wpłynęła na czas wykonania zadania. Odwrotnie było, gdy poziom trudności był wyższy, a uciekając przed światłem karaluchy musiały pokonać trudny labirynt. W tym drugim przypadku czas przejścia z jednego punktu do drugiego był dłuższy wtedy, gdy karaluchy były obserwowane, a krótszy, gdy nie miały publiczności.
Jaki z tego wniosek?
Na podstawie badań zostały zauważone pewne prawidłowości:
- obecność innych osobników tego samego gatunku podnosi poziom pobudzenia;
- widząc reakcje innych osobników tego samego gatunku wykonujący zadanie chce się wykazać, żeby dobrze wypaść w ich oczach, nawet jeśli nie dochodzi do rywalizacji między obserwowanymi i obserwującymi.
Przekładając to na realia pracy zawodowej, można powiedzieć, że jeśli pracujemy w tym samym pomieszczeniu z innymi osobami z działu, będziemy bardziej efektywni niż wykonując podobne zadania w samotności. To między innymi z tego powodu wielu menedżerów naciska na to, żeby pracować w biurze, a nie na home office.
Facylitacja społeczna a hamowanie społeczne
Studiując powierzchownie badania na temat facylitacji społecznej można dojść do wniosku, że praca w grupie to najlepszy sposób na wszystkie problemy. W rzeczywistości kwestia jest bardziej złożona, a wpływ obserwatorów może być negatywny.
Zdarza się, że obecność innych w naszym otoczeniu zamiast dodawać skrzydeł, powoduje niepewność i złe decyzje. W odniesieniu do tego zjawiska używa się terminu „hamowanie społeczne”. Pamiętasz karaluchy , które potrzebowały więcej czasu, żeby uciec z labiryntu, gdy były obserwowane? To właśnie o takich sytuacjach rozmawiamy.
Facylitacja społeczna jest pozytywnym zjawiskiem, gdy mamy do wykonania proste zadanie. Wówczas można popisać się przed innymi swoją pomysłowością, wiedzą, zaangażowaniem. Sytuacja zmienia się, gdy zadanie jest trudne, wymagające. W takiej sytuacji bycie obserwowanym nie ułatwia, a utrudnia efektywną pracę. Pod presją oczekiwań innych boi się popełnienia błędu. Wówczas zamiast skupiać się na zadaniu, często skupiamy się na reakcjach otoczenia, co odciąga od właściwych rozwiązań. Obecność innych rodzi też potrzebę porównywania się z nimi.
Przykłady facylitacji społecznej
Facylitacja społeczna występuje w wielu sytuacjach niezwiązanych z życiem zawodowym. Wyraźny wpływ obecności innych można dostrzec chociażby śledząc różnego rodzaju rozgrywki sportowe. Na przykład profesjonalni piłkarze utrzymują, że mają dużo większą motywację do gry występując na pełnym stadionie niż przy pustych trybunach. Facylitację społeczną można obserwować także podczas grupowych prac (projektów) wykonywanych przez dzieci w szkole albo studentów.
Jak to przełożyć na pracę zawodową?
Z efektu facylitacji można korzystać chociażby prowadząc onboarding pracowników. Wdrażając nową osobę do firmy warto zadbać o to, żeby pierwsze zadania wykonywała wspólnie z przełożonym. Kierownik może towarzyszyć pracownikowi na przykład podczas pierwszych rozmów telefonicznych albo spotkań handlowca z potencjalnymi Klientami.
Czy można wspierać facylitację społeczną?
Dobrze jest wiedzieć, czym jest facylitacja społeczna i w jaki sposób wpływa na efektywność zespołu. Tę wiedzę można też wykorzystać w praktyce. Prace niektórych zespołów wspiera osoba facylitatora. Jego rolą jest stworzenie takich mechanizmów grupowego działania, aby efekt facylitacji był pozytywny. Dzięki właściwemu kierowaniu pracą grupy facylitator może pomóc w pełni wykorzystać potencjał tkwiący we wszystkich zaangażowanych w wykonanie zadania.
Sama obecność innych osób obok jeszcze nie wystarczy, żeby zespół działał dobrze. Ważne jest, żeby wyznaczać odpowiednie, mierzalne cele, dbać o dobrą atmosferę, wspierać i motywować pracowników, wzmacniać poczucie przynależności do zespołu na przykład przez integrację i budowanie relacji między współpracownikami.
