Na satysfakcjonujące warunki pracy składa się kilka elementów. Główne składniki to podstawowe wynagrodzenie, zakres dostępnych benefitów pozapłacowych oraz premie i nagrody. Te ostatnie budzą nieraz wiele pytań i kontrowersji. Warto wyjaśnić, czym są właściwie nagrody dla pracowników
Nagroda a premia – czym się różnią?
W Kodeksie Pracy pojawia się zarówno premia jak i nagroda. Premia nie ma jednak dokładnej definicji, natomiast nagroda jest opisana w artykule 105, gdzie scharakteryzowano świadczenie w następujący sposób:
„Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika”.
Jak widać kryteria przyznawania nagród są uznaniowe i trudne do zmierzenia. Nie oznacza to jednak, że pracodawcy nie grożą konsekwencje, jeśli przyznając nagrody postępuje niesprawiedliwie. Pracownik może domagać się nagrody na drodze sądowej, jeśli firma oświadczyła, że przyznaje nagrodę i następnie jej nie wypłaciła lub w sytuacji, gdy nieprzyznanie nagrody nosiło znamiona dyskryminacji.
W przypadku premii mowa o dodatkowym świadczeniu wynikającym ze spełniania bardzo konkretnych warunków. Reguły przyznawania premii mogą być zawarte w umowie o pracę lub w regulaminie pracy. Często obowiązywać będą inne warunki premiowania w zależności od działu, stanowiska, zakresu odpowiedzialności itd.
Premie mogą być wypłacane systematycznie. Szczególnie często dzieje się to w działach sprzedaży, gdzie handlowiec w każdym kolejnym miesiącu spełnia warunki otrzymania premii. Nagroda z definicji ma charakter jednorazowy.
Kolejna różnica polega na tym, że premia jest zawsze określonej wysokości. W przypadku jej nieotrzymania pracownik może wysuwać roszczenia wobec pracodawcy. Wysokość nagrody nie jest natomiast ściśle określona.
Warto także zaznaczyć, że nagrody i premie są niemal tym samym z punktu widzenia podatkowego. Od obu tych świadczeń odprowadza się podatek dochodowy i składki ZUS. Jedynym wyjątkiem od tej reguły są nagrody jubileuszowe. Nie są one zwolnione z podatku, ale nie odprowadza się od nich składek ZUS. Istnieje jednak jeden haczyk – nie można wypłacać ich pracownikowi częściej niż raz na 5 lat.
Znaczenie nagrody dla pracowników
Czemu właściwie przyznawać nagrody i premie dla zespołu? Podstawowym celem jest zwiększenie zaangażowania. Bez względu na to czy działa motywacja pozafinansowa czy konkretna kwota w gotówce, efekt jest podobny – pracownicy z większym entuzjazmem dążą do realizacji celów, mając świadomość, że za wysiłek należy się coś ekstra poza podstawową pensją. Zdobywanie nagród i wyróżnień bez wątpienia wpływa na satysfakcję z pracy. Osiąganie sukcesów przez realizowanie KPI i odpowiednie wynagradzanie wpływa też pozytywnie na atmosferę w miejscu pracy. Bez tego typu zachęt znacznie trudniej podtrzymywać pozytywne nastawienie do pracy. Powtarzalna praca bez perspektyw na rozwój czy dodatkowe wynagrodzenie na pewno sprzyja wypaleniu zawodowemu, a nagrody dla pracowników mogą pomóc ten trend odwrócić.
Za co nagradzać pracowników?
Uzasadnienie nagrody dla pracownika nie powinno budzić wątpliwości. W przypadku nagród jubileuszowych o których wspominaliśmy wcześniej kryterium jest staż pracy. Łatwo to weryfikować mając wgląd w historie zatrudnienia. Jednak i tutaj są potencjalne pułapki. Czy nagrody jubileuszowe przyznawane są zarówno pracownikom biurowym jak i produkcyjnym? Jeśli tak to dobrze. Jeśli nie, to jest obszar wymagający uwagi.
Poza nagrodami stażowymi, często nagradza się za zrealizowane projekty, wygrane przetargi, wprowadzone innowacje.
W obsłudze Klienta znana jest praktyka z nagradzaniem za wysoką jakość świadczonych usług potwierdzoną przez testy wykonane przez tak zwanego Tajemniczego Klienta.
Inny oryginalny pomysł to nagradzanie pracowników za frekwencję lub brak spóźnień. Takie praktyki budzą jednak wiele kontrowersji, ponieważ pracownicy argumentują, że często nie mają bezpośredniego wpływu na to, czy uda im się zapracować na taki dodatek. Jeszcze więcej emocji w ostatnich latach budziły dodatki za powrót z home office do biura albo za szczepienie się na Covid-19.
Gdy trzeba zaprezentować dobre uzasadnienie nagrody dla pracownika przykład powinien iść z góry. To kadra zarządzająca na najwyższych szczeblach powinna jasno komunikować za to nagradza menedżerów, a oni w równie transparentny sposób wyróżniać pracowników na szeregowych stanowiskach.
System nagród nie zawsze musi być bardzo sformalizowany. Czasem nagroda może być czymś inny niż zapisano w kodeksie pracy. Mowa o symbolicznym wyróżnieniu, którego główny cel stanowi nauczenie się doceniania pracy innych. Najlepszy przykład to Kudosy – codzienne pochwały na karteczkach lub w wirtualnej formie popularne między innymi w branży IT.
Nagrody dla pracowników – pomysły dla Twojej firmy
Planując system motywacyjny w firmie należy zastanowić się, jak nagradzać pracowników, żeby osiągać założone cele. Nie zawsze optymalnym wyborem będą tylko nagrody w gotówce. Warto uwzględnić także inne formy bonusów. O czym mowa?
- Atrakcyjne szkolenia – dla osób myślących o rozwoju zawodowym będą cenniejsze od pieniędzy. Dostęp do kosztownych kursów może przynieść korzyści jednocześnie pracownikowi i pracodawcy. To jednocześnie nagroda i inwestycja w kwalifikacje.
- Dzień wolny – czas to pieniądz, a niektórym bardzo brakuje wolnego czasu na odpoczynek, regenerację i życie rodzinne. Bonus w postaci dodatkowego dnia wolnego z zachowaniem wynagrodzenia może być bardzo atrakcyjny. Oczywiście pod warunkiem, że będzie to naprawdę dodatkowy dzień z poza puli na urlop wypoczynkowy.
- Upominek – dobry alkohol, voucher na wyjazd, paczka ulubionych słodyczy – pomysłów na prezent jest naprawdę dużo. Część z nich opisaliśmy w osobnym artykule, którego tematem są paczki jubileuszowe dla pracowników.
- Statuetka albo dyplom – czasem nagrody mogą mieć także wymiar symboliczny, a nie materialny. Zazwyczaj jednak stanowią jedynie dodatek do nagrody o autentycznej wartości. Ich dużą zaletą jest trwała forma.
- Wyjazd integracyjny lub event – to świetny przykład bonusu, który jest czym wartościowym nie dla indywidualnej osoby, lecz dla całej grupy. Może się dobrze sprawdzić w branżach, gdzie występuje duża sezonowość. Gdy po okresie wytężonej pracy uda się osiągnąć sukces, w luźniejszym okresie można wykorzystać czas na wspólne przyjemności.
- Awans na wyższe stanowisko – dla wielu pracowników to prawdziwy cel i to właśnie perspektywa awansu motywuje ich do większej efektywności i zaangażowania. Trzeba jednak zachować ostrożność w rozdawaniu awansów. Kluczowe jest dopasowanie pracownika do nowej roli i często nowego zespołu. W niektórych firmach o charakterze międzynarodowym nagrodą może być także udział w prestiżowym projekcie realizowanym w innym kraju. Taka forma docenienia różni się od awansu tym, że po zrealizowaniu projektu zewnętrznego pracownik może wrócić na swoje standardowe stanowisko i dalej rozwijać się zgodnie z planem.
Nagrody dla pracowników – podsumowanie
Nagrody znakomicie motywują do pracy, podnoszenia swoich kwalifikacji, realizowania celów biznesowych. Tworząc politykę wynagrodzeń i benefitów warto uwzględnić takie elementy, które będą pełnić taką rolę. Nie należy jednak tworzyć zbyt wielu rozwiązań na raz. System nagród powinien być prosty i zrozumiały. Powinniśmy mieć na uwadze zagrożenia wynikając z rywalizacji między pracownikami. Nie chcesz przecież, żeby walka o nagrodę zepsuła dobrą atmosferę. Najlepiej szukać takich pomysłów, które umożliwią zespołowi dążenie do wspólnych celów i jeszcze lepsze wykorzystanie potencjału każdej osoby odpowiedzialnej za proces.
