Wypalenie zawodowe, brak motywacji do pracy, cicha rezygnacja – to niebezpieczne zjawiska, które nasiliły się w ostatnich kilkunastu miesiącach. Receptą mogą być metody i techniki motywowania pracowników, które pomogą utrzymać zaangażowanie i zmniejszyć rotację w zespole.
Co to jest motywacja pracowników?
Według ogólnej definicji ze słownika motywacja jest procesem regulacyjnym, który steruje zachowaniem tak, aby doprowadziło ono do określonego efektu (celu); wzbudzając energię do działania i ukierunkowując je na cel. Przenosząc to na grunt przedsiębiorstwa można zatem powiedzieć, że motywacja oznacza takie zarzadzanie zespołem ludzi, aby byli w stanie realizować cele biznesowe organizacji.
Myśląc o motywacji należy zdefiniować dwa jej aspekty:
- Edukację wewnętrzną
- Edukację zewnętrzną.
U podstaw motywacji wewnętrznej stoją cele, ambicje i plany pracownika. Można zatem mówić o motywacji wewnętrznej, gdy pracownik chce się rozwijać na swoim stanowisku i podnosić swoje kwalifikacje. Wewnętrzną motywację buduje także identyfikacja z firmą czy dobre relacje ze współpracownikami.
Motywacja zewnętrzna pochodzi natomiast od pracodawcy. Najczęstsze zachęty to premie, perspektywa wyższego wynagrodzenia podstawowego, ale też inne korzyści jak na przykład dodatkowe dni płatnego urlopu.
Kto odpowiada za właściwe motywowanie pracowników?
Odpowiedzialność za motywowanie pracowników może się rozkładać między różne stanowiska i różne działu w firmach. Najczęściej oczekuje się działań w tym zakresie od działów HR oraz od ścisłego kierownictwa oraz kierowników i menedżerów poszczególnych działów.
Jakie są finansowe formy motywowania pracowników?
Powszechnie stosowanym narzędziem do motywowania finansowego pracowników są wszelkiego rodzaju premie – szczególnie w działach sprzedaży. Systemy premiowe mogą mieć różnych charakter przy czym najczęściej przyjmuje się określony system prowizyjny od każdej sprzedaży, a także nagrody za zrealizowane celów sprzedażowych na dany miesiąc, kwartał, rok.
Można też skutecznie motywować finansowo pracowników innych działów. Należy po prostu dobrać odpowiednie wskaźniki do mierzenia wydajności pracy. W firmach w których na biznes w dużym stopniu przekłada się wysoka jakość obsługi Klienta szuka się sposobów na to, aby zmierzyć poziom satysfakcji. Stąd popularna w wielu sieciach sprzedaży detalicznej tak zwanych „tajemniczych Klientów”, których ocena wpływa na premie pracowników. W takich systemach ocena nie jest subiektywna. Zazwyczaj wynika z punktacji za poszczególne elementy ujęte w kwestionariuszu. Tajemniczy Klient podczas wizyty w sklepie czy na stacji benzynowej ocenia, czy towar był odpowiednio ułożony na półkach, czy długo czekał w kolejce, czy został właściwie obsłużony, ale również czy sprzedawca zapytał o kartę na punkty czy zaproponował sprzedaż dodatkowego produktu przy kasie.
Czasem premie finansowe uzależnione są od wyniku podsumowującej rozmowy rocznej z przełożonym. W trakcie rozmów ocenia się w jakim stopniu udało się osiągnąć indywidualne cele jak to się przełoży na dodatkowe wynagrodzenie.
Finansowym sposobem motywowania może być także tak zwana premia frekwencyjna. To nagroda, która przysługuje osobom, które przepracują odpowiednią liczbę dni czy odpowiednią liczbę godzin w miesiącu albo w roku. Taki sposób motywowania może jednak budzić kontrowersje. Nie należy bowiem doprowadzać do sytuacji, w której pracownik mający problemy zdrowotne będzie pojawiał się w pracy mimo, że potrzebuje pilnie zwolnienia lekarskiego!
Najbardziej nielubiane przez ogół pracowników są natomiast tak zwane premie uznaniowe. Największy problem z tym rodzaje motywacji polega na tym, że bez wyraźnych kryteriów nagrody uchodzą za niesprawiedliwe. W szczególności gdy ich wysokość nie jest jawna.
W niektórych przedsiębiorstwach formą motywacji może być także możliwość dodatkowego zarobku w ramach nadgodzin. Jeśli chętnych do dodatkowej odpłatnej pracy jest więcej niż miejsc, płatne nadliczbowe godziny dla wybranych także można traktować w charakterze nagrody.
Warto pamiętać o tym, że samo zapewnienie motywacji finansowej może okazać się niewystarczające, aby osiągać dużą wydajność. Metody finansowe chociaż często mają kluczowe znaczenie i nie sposób zastąpić ich pozafinansowanymi metodami, z czasem mogą się wyczerpywać. Dlatego myśląc o tym, jak zmotywować pracownika do lepszej pracy, warto sięgać także po inne działania.
Jakie są pozafinansowe metody motywowania pracowników? Co na nią wpływa?
Tak jak wspomnieliśmy powyżej metody i techniki motywowania pracowników nie sprowadzają się wyłącznie do pieniędzy. Często nawet osoby o bardzo wysokich zarobkach nie mają motywacji a podniesie ich wynagrodzeń do jeszcze wyższego poziomu nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.
Co zatem może motywować oprócz pieniędzy?
- Rozwój osobisty i zawodowy – jeśli wykonując służbowe obowiązki uczymy się nowych rzeczy, rozwijamy horyzonty, zdobywamy wiedzę, umiejętności, uprawnienia to zdecydowanie chętniej przychodzimy do biura. Pracownik który się rozwija staje się bardziej wartościowy dla organizacji – pracuje szybciej, jest gotów na nowe obowiązki, lepiej radzi sobie z trudnymi wyzwaniami. To oczywiście mocne strony, choć nie należy lekceważyć zagrożeń. Na pewnym etapie rozwoju pracownik może chcieć odejść do konkurencji lub założyć własny biznes.
- Atmosfera – to jeden z tych elementów, które sprawiają, że chce się przychodzić do pracy. Aż 40% respondentów w sondażu Dailyfruits „Biuro czy home office – jakie srodowisko pracy preferują polscy pracownicy” wskazało właśnie atmosferę jako to, co motywuje ich do pracy w biurze. Dobry klimat tworzony przez współpracowników to kluczowy element.
- Prestiż – na początku kariery zawodowej ważniejszy od pieniędzy może być prestiż. Staż w renomowanej kancelarii prawnej, możliwość bezpośredniego kontaktu z celebrytami czy jakąś inną wpływową grupą potrafi działać na wyobraźnię. Wyznacznikami prestiżu może być też biuro w modnej lokalizacji, dobry służbowy samochód czy własny gabinet.
- Benefity – to także bardzo popularne formy motywowania pracowników. Benefity pozapłacowe to wszelkie pozafinansowe korzyści z pracy w danym miejscu – posiłki w miejscu pracy, karty sportowe, pakiety medyczne, bilety do kina. W okresie pandemii w tym obszarze zaszły duże zmiane i pojawiło się wiele nowych benefitów dostosowanych do pracy zdalnej i hybrydowej – paczki wysyłane na home office, konsultacje z psychologami i dietetykami, integracyjne eventy online. Niezmienny jednak pozostaje fakt, że benefit powinien być dopasowany do potrzeb i oczekiwań pracownika, żeby naprawdę przekładał się na motywację a nie tylko generował niepotrzebne koszty.
- Szkolenia – dają korzyści i dla pracownika i dla pracodawcy. Jeślifirma płaci za szkolenia za które pracownik nie mógłby zapłacić z własnej kieszeni to bez wątpienia jest to wartość dla pracownika, która motywuje do pracy w danej firmie.
- Uznanie i szacunek – gdy za osiąganie zamierzonych celów nikt nas nie chwali, tracimy motywację do działania. Jeśli nasze dokonania spotykają się z uznaniem jest odwrotnie. W firmach w których szanuje się pracowników i liczy z ich zdaniem poziom motywacji jest zdecydowanie wyższy.
Motywowanie pracowników – jaki sposób wybrać?
Jak widać sposobów na motywowanie pracowników jest całkiem sporo. Nie ma uniwersalnych rozwiązań, które sprawdzą się zawsze i w każdej firmie. Każda organizacja powinna mieć własny system motywacyjny dostosowany do swoich celów, oczekiwań zespołu, kultury organizacyjnej, specyfiki branży w której działa.
Najważniejsze jest to, żeby konsekwentnie pracować nad systemami motywacyjnymi w firmie i na bieżąco je modyfikować w zależności od zmieniających się potrzeb. Tu potrzebna jest nie tylko ścisła współpraca między różnym i działami w firmie, ale także regularne monitorowanie efektów. Warto otwarcie rozmawiać z pracownikami o narzędziach do motywowania, aby lepiej rozumieć które rozwiązania działają, a które nie zdają egzaminu i dlaczego tak się dzieje.
Oprócz samego doboru właściwych narzędzi istotna jest także komunikacja. Wszyscy powinni rozumieć jakie mają do zrealizowania cele, od czego zależy wynagrodzenie i premia, a także jakie warunki trzeba spełnić, aby liczyć na awans lub inne korzyści.
